تعیین تولید علوفه قابل دسترس با در نظر گرفتن عوامل موثر، با استفاده از سنجش از دور و سیستم اطلاعات جغرافیایی

ارزیابی تولید علوفه یکی از مسائل مهم در تعیین ظرفیت چرای مراتع محسوب می شود، پس از تعیین میزان علوفه تولیدی، آگاهی از اینکه چه مقداری از آن برای دام چرا کننده قابل دسترس می باشد نیز از اهمیت بسزایی برخوردار است. شکی نیست که تمامی علوفه تولید شده در مراتع به طور یکسان قابل دسترس نمی¬باشد و عوامل مختلفی میزان در دسترس بودن علوفه را تحت تاثیر قرار داده و آن را محدود می نمایند. اما در طرح های مرتعداری هیچ از یک این فاکتورها را در نظر نمی گیرند. در این تحقیق که در منطقه کرسنک که ناحیه¬ای کوهستانی و مرتفع با ارتفاع متوسط 2603.1 متر از سطح دریا، وسعتی معادل 576 هکتار و بین مختصات جغرافیایی ˝4 ´26 °56 تا ˝33 ´27 °56 طول شرقی، و ˝30 ´30 °32 تا ˝33 ´32 °32 عرض شمالی در استان چهار محال و بختیاری واقع شده، عوامل تاثیر گذار بر دسترسی به علوفه مورد بررسی قرار گرفت. پس از بررسی منابع متعددی فاکتورهایی همچون فاصله از منابع آبی، تراکم گیاهان بوته¬ای، شیب و دیگر استفاده¬های از اراضی از عمده¬ترین عوامل کاهش دهنده دسترسی به منابع علوفه¬ای تشخیص داده شد. در این‏ تحقیق در ابتدا، با مطالعه ویژگیهای پدیده¬های سطح زمین بر روی عکسهای هوائی، تیپ بندی اولیه انجام شد. سپس با کنترل میدانی، مرز و نوع تیپ های گیاهی تعیین گردید. پس از تعیین مناطق معرف، اندازه و تعداد کوادرات، به ترتیب 2*1 و30 کوادرات در هر تیپ تعیین شد. تولید با استفاده از روش قطع و توزین وتراکم با استفاده از روش فاصله ای اندازه¬گیری گردید. در داخل هر تیپ گیاهی محل کوادراتهای نمونه برداری با استفاده از سیستمgps درمحل مرکز پلات، تعیین شد.با استفاده از قابلیت داده¬های سنجش از دور در بالابردن دقت داده¬های حاصله از برآورد¬های زمینی تولید اقدام گردید. داده¬های ماهواره¬ای مورد استفاده در این‏ تحقیق مربوط به 22می 2008 مطابق با 2 خرداد 1387 همزمان با برداشت اطلاعات میدانی می باشد. در این‏ مطالعه از 26 شاخص گیاهی و نسبت باندی مختلف استفاده شد تا بهترین شاخص تعیین و استفاده گردد. در ابتدا تولید به عنوان متغیر مستقل (x) و شاخص¬های گیاهی به عنوان متغیر وابسته (y) وارد نرم افزار آماری spss (ver. 15.0) گردیدند. سپس بهترین روابط رگرسیونی خطی، دو جمله ای، سه جمله ای و نمایی که تولید را از شاخص های گیاهی برآورد می نمودند مشخص گردید. نقشه تولید براساس برازش بهترین مدل رگرسیونی ایجاد گردید. نقشه عوامل محدود کننده شامل کاربری اراضی، فاصله از منابع آبی، شیب و تراکم گیاهان بوته ای نیز ایجاد گردید. آنگاه با تعدیل همه عوامل محدودکننده در تولید براساس جداول مربوطه، نقشه تولید قابل دسترس ایجاد گردید و میزان علوفه قابل دسترس از این تعدیلات محاسبه گردید. نتایج آماری نشان داد که تولید با در نظرگرفتن شیب و تراکم گیاهان بوته¬ای و درختچه ای و همچنین تولید با در نظرگرفتن کلیه عوامل محدود کنننده قابلیت دسترسی، با تولید در حالت معمولی تفاوت معنی¬داری (p<0.05) را داشته¬اند. در حالی‏ که فاصله از منابع آبی‏ و دیگر کاربری‏ اراضی‏ تفاوت‏ معنی‏¬داری‏ را با روش معمول انداز¬گیری تولید نشان ندادند. فاصله منابع آبی مناسب و نسبت کم دیگر کاربری اراضی را میتوان دلیل عدم معنی داری تفاوت حاصله از به کار گیری این عوامل دانست. با توجه به تاثیر این فاکتورها در محاسبه علوفه قابل دسترس توصیه می شود که این عوامل در تعدیل میزان علوفه قابل دسترس مد نظر قرار گیرند.